Μέσα από την καθημερινή πρακτική στο Ευτροφία, μιλάμε συχνά με παιδιά και γονείς που έχουν έρθει σε εμάς με αίτημα την απώλεια βάρους για το παιδί. Πέρα από την δυσκολία που έχει αυτό το εγχείρημα για διάφορους πρακτικούς (διατροφικούς) λόγους, συχνά το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η ίδια η επικοινωνία γονιού και παιδιού. Αν, λοιπόν, βρίσκεστε σε μια αντίστοιχη θέση, το άρθρο αυτό μπορεί να σας φανεί χρήσιμο.
Τα παρακάτω αποτελούν φράσεις που θα ακούσουμε συχνά από γονείς με υπέρβαρα παιδιά και οι οποίες δεν βοηθούν εν τέλει το παιδί να αναπτύξει μια ισορροπημένη σχέση με το φαγητό και με το βάρος του.
«Το παιδί πρέπει να αναλάβει τώρα τις ευθύνες του για το να κάνει δίαιτα»
Αναλόγως την ηλικία του παιδιού, ένα παιδί δύσκολα μπορεί να αναλάβει εξ ολοκλήρου την ευθύνη για τη διατροφή του, πόσω μάλλον για το να ακολουθήσει ακριβώς ένα συγκεκριμένο μενού. Όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο έλεγχος του γονιού πάνω σε αυτό. Ακόμα, όμως, και σε περιπτώσεις εφήβων που έχουν, θεωρητικά, την ωριμότητα να αντιληφθούν τη σημασία και τον τρόπο να το πετύχουν, ο στόχος είναι σχεδόν αδύνατον αν δε βοηθήσει και η οικογένεια.
Συχνά οι γονείς θεωρούν ότι πρέπει το ίδιο το παιδί να αναλάβει τις ευθύνες του και να τηρήσει το πρόγραμμα διατροφής. Αυτό ισχύει εν μέρει, χωρίς όμως να ξεχνάμε τον κομβικό ρόλο του γονιού σε αυτό. Οι γονείς είναι αυτοί που πρέπει να βάλουν τα όρια (και) στο θέμα του φαγητού, ειδικά όσο το παιδί είναι ακόμα μικρό. Οι γονείς είναι, επίσης, αυτοί που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση του προγράμματος διατροφής.
Τέλος, είναι σημαντικό το παιδί να νιώθει υποστήριξη σε αυτό από τους γονείς και όχι να νιώθει ότι «τον στήνουν στον τοίχο» και τον κρίνουν.
«Δε γίνεται να μην έχουμε κάποια γλυκά στο σπίτι.. τι φταίει η υπόλοιπη οικογένεια που δεν κάνει δίαιτα;»
Σκεφτείτε και τον ίδιο σας τον εαυτό: πόσο εύκολο θα ήταν να τηρήσετε ένα πρόγραμμα διατροφής αν όλοι στο σπίτι έτρωγαν διαφορετικά φαγητά με την δικαιολογία ότι «αυτοί δεν έχουν πρόβλημα με το βάρος τους» ή «αυτοί τι φταίνε να ακολουθούν τη δίαιτά μου;».
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσει όλη η οικογένεια ότι το παιδί που μπαίνει στη διαδικασία να χάσει βάρος δε «φταίει» και η διατροφή αυτή δεν είναι τιμωρία επειδή έχει αυξημένο βάρος. Για την ακρίβεια, μία ισορροπημένη διατροφή είναι σημαντική για όλους μας ανεξαιρέτως.
Αν θέλετε να φάτε γλυκό, μπορείτε όλοι μαζί σαν οικογένεια να φάτε γλυκό – όσο συχνά θα φάει και το παιδί που προσπαθεί να χάσει βάρος.
«Θέλω να μπορεί να φορέσει ένα ωραίο μπλουζάκι και να μην ντρέπεται»
Αυτό είναι κάτι που ακούμε συχνά από γονείς, ακόμα και σε περιπτώσεις πολύ μικρών παιδιών (5-6 χρονών).
Αρχικά να πούμε ότι η ανάγκη να χάσουμε βάρος με στόχο την εικόνα μας είναι μια ανάγκη που δημιουργείται σε μεγαλύτερη ηλικία, όσο πλησιάζουμε προς την εφηβεία, και επηρεάζεται, φυσικά, από τα πρότυπα που έχουμε.
Είναι σημαντικό να επικοινωνηθεί στο παιδί ότι μια καλή διατροφή θα το βοηθήσει να τρέχει πιο γρήγορα, να έχει (ίσως) πιο λαμπερά μαλλιά και γενικώς να κάνει όλα αυτά που ένα παιδί θέλει να κάνει – και αυτά σπάνια έχουν να κάνουν με το να αρέσει στο άλλο φύλο.
Ακόμα και σε περιπτώσεις μεγαλύτερων παιδιών ή παιδιών που έχουν ήδη σχηματίσει μια γνώμη για την εικόνα τους, καλό είναι να τους τονίζουμε ότι είναι όμορφα όπως είναι ήδη και το να χάσουν βάρος δε θα τα κάνει απαραίτητα πιο όμορφα ή πιο θελκτικά αλλά θα τα βοηθήσει σε άλλους τομείς (όπως το να κινούνται πιο άνετα ή να αποδίδουν καλύτερα στα αθλήματα) που έμμεσα θα τονώσουν και την αυτοπεποίθησή τους.
Ενισχύοντας την ανάγκη για μια όμορφη εξωτερική εμφάνιση, άθελά μας ενισχύουμε ένα φαύλο κύκλο δίαιτας και ανάγκης για τελειότητα, που είναι πολύ συχνή σε νεαρούς ενήλικες.
«Δε θέλω να καταλήξει με τα κιλά που έχω εγώ»
Τέλος, ο γνωστός φόβος των υπέρβαρων γονιών: να μην ταλαιπωρηθεί το παιδί τους όσο οι ίδιοι, στο θέμα του βάρους.
Και κάπως έτσι, συχνά θα έρθουν σε εμάς έφηβοι που δεν έχουν, στην ουσία, κανένα πρόβλημα με το βάρος τους αλλά έχουν, αντιθέτως, γονείς που έχουν οι ίδιοι την ανάγκη να προλάβουν καταστάσεις και ανησυχούν πολύ με την παραμικρή διακύμανση βάρους του παιδιού.
Αρχικά να πούμε ότι ο φόβος αυτός είναι λογικός και αναμενόμενος – δεν είναι όμως καθόλου εποικοδομητικός για έναν έφηβο. Αντιθέτως, πληθώρα μελετών δείχνουν ότι έφηβοι που ασχολούνται από νωρίς με δίαιτες (ειδικά περιοριστικές) αναπτύσσουν μια κακή σχέση με το φαγητό, μια σχέση που χαρακτηρίζεται από περιορισμό, από εσφαλμένες αντιλήψεις για το τι πρέπει να φάμε και από άγχος για το τέλειο σώμα.
Δοκιμάστε να αφήσετε απέξω από τη διατροφή του παιδιού σας τη δική σας κακή εμπειρία και βοηθήστε το να αναπτύξει μια υγιή σχέση με το φαγητό, στην οποία το φαγητό δεν έχει το ρόλο του ρυθμιστή του βάρους και μόνο.
Τελικά πώς να μιλάω στο παιδί μου για το βάρος του;
Δυστυχώς, τέλεια στρατηγική δεν υπάρχει γιατί κάθε παιδί είναι και ένας διαφορετικός χαρακτήρας. Αυτό που ισχύει για όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως είναι η ανάγκη να:
- Νιώθουν ότι το αγαπούν όπως είναι
- Νιώθουν ασφάλεια ότι θα είναι εκεί να το στηρίξουν στις δυσκολίες
- Νιώθουν ότι το αποδέχονται για τη μη-τελειότητά τους
Ο τρόπος με τον οποίο συζητάμε με το παιδί για το βάρος του και τη διατροφή του καλό θα ήταν να έχει ως βάση του τα παραπάνω, με όσο το δυνατόν λιγότερη επίκριση και προσωπικούς φόβους.
Να σημειωθεί ότι τα παραπάνω λέγονται εμπειρικά από τη σκοπιά του Διαιτολόγου, όχι με στόχο να αντικαταστήσουν το γονεϊκό ρόλο ούτε τον ρόλο κάποιου ειδικού σε θέματα ψυχικής υγείας, αλλά με στόχο να διευκολύνουν, ίσως, το στόχο τόσο των ίδιων των γονιών όσο και των παιδιών.
Μαρκέλλα Συμεοπούλου & Μέμα Λαμπροπούλου
Κλινικοί Διαιτολόγοι-Διατροφολόγοι, Msc
Διατροφικό Εργαστήρι Ευτροφία