Πριν από την έναρξη του εμβολιασμού, σχεδόν όλα τα παιδιά νοσούσαν από τις «παιδικές ασθένειες», ιλαρά, ανεμευλογιά, παρωτίτιδα, ερυθρά, είτε τυχαία, είτε μέσα από επιδημίες που εμφανίζονταν κατά μέσο όρο 2 φορές το χρόνο. Νοσούσαν επίσης και από άλλες σοβαρές ασθένειες. Οι συνηθισμένες επιπλοκές ήταν ωτίτιδα, πνευμονία, ορχίτιδα, παράλυση, κώφωση, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα. Όσον αφορά θανάτους, ακόμα και σήμερα η ιλαρά για παράδειγμα, είναι υπεύθυνη για 150.000 θανάτους παιδιών κάθε χρόνο στις αναπτυσσόμενες. Το τελευταίο διάστημα έχουν εκδηλωθεί σοβαρές επιδημικές εξάρσεις ιλαράς σε αρκετές Ευρωπαικές χώρες, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ρουμανία. Πολλές από αυτές βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Εδώ και μερικά χρόνια χάθηκε παιδί ηλικίας 7ετών από διφθερίτιδα, πέρσι είχαμε νοσηλεία βρεφών από κοκκύτη και στη χώρα μας, ενώ μόλις πριν λίγες μέρες είχαμε και το πρώτο παιδί που χάθηκε στην Ελλάδα από ιλαρά.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης των λοιμωδών, δηλαδή μεταδοτικών νοσημάτων είναι ο εμβολιασμός, εφόσον φυσικά υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο για το συγκεκριμένο νόσημα.
Οι Παιδίατροι που εξασκούσαν ιατρική πριν 30-40 χρόνια έχουν αντιμετωπίσει δεκάδες περιπτώσεις λοιμωδών νοσημάτων και παιδικών ασθενειών. Η ευλογιά που θέριζε χωριά ολόκληρα μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, έχει επιτυχώς εξαφανιστεί χάρη στον καθολικό εμβολιασμό, γι’ αυτό πλέον δεν γίνεται εμβόλιο. Η πολιομυελίτιδα, προκαλούσε μυική παράλυση με αποτέλεσμα πολλούς θανάτους ή παραλύσεις άκρων, σε όσα παιδιά επιζούσαν. Παλαιότερα, κάθε πυρετός αντιμετωπιζόταν ως δυνητικά επικίνδυνος. Όλοι μας έχουμε εμπειρία από μια γιαγιά που ανησυχεί μήπως ο πυρετός προκαλέσει στο εγγονάκι της επιπλοκές, σπασμούς, μηνιγγίτιδα, παράλυση. Στην πραγματικότητα δεν είναι ο υψηλός πυρετός που ευθύνεται για τους σπασμούς αλλά το μικρόβιο που τον έχει προκαλέσει. Πρόκειται για μικρόβια που ευθύνονται για βαριές σηψαιμίες και μηνιγγίτιδες.
Αυτή η εποχή είναι πλέον παρελθόν! Στις μέρες μας είμαστε τυχεροί διότι τα παιδιά μας δεν θα περάσουν, παρά ιώσεις αυτοπεριοριζόμενες ως επί το πλείστον. Αυτό το οφείλουμε στα εμβόλια και στον καθολικό εμβολιασμό των παιδιών. Οι νεότεροι ιατροί αντιμετωπίζουν ανεμευλογιά, ιλαρά σπάνια, ένα με δύο περιστατικά κάθε 4-5 χρόνια. Οι ιατροί της επόμενης γενιάς δε θα έχουν αντικρίσει με τα μάτια τους το εξάνθημα της ανεμευλογιάς, παρά μόνο από εικόνες σε ιατρικά συγγράμματα. Οι βαριές σηψαιμίες και μηνιγγίτιδες είναι επίσης σπάνιες καθώς υπάρχουν εμβόλια για τα μικρόβια που τις προκαλούν, δηλαδή για τον αιμόφυλο, τον πνευμονιόκοκκο και το μηνιγγιτιδόκοκκο. Παράλυτα παιδιά από πολιομυελίτιδα δεν βλέπουμε στις ανεπτυγμένες χώρες, η νόσος είναι υπό εξαφάνιση .
Παρατηρούμε ότι, μέχρι και τα προηγούμενα έτη, είχαμε σπάνια παιδικές αρρώστιες επειδή το επίπεδο εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού ήταν μεγάλο, και πάνω από το 85-90% του πληθυσμού είχε ανοσία. Όμως τα τελευταία χρόνια αυξάνεται το ποσοστό των παιδιών που είναι ανεμβολίαστα ή μερικώς εμβολιασμένα λόγω της ανησυχίας των γονέων για αβάσιμες παρενέργειες των εμβολίων.
Η τελευταία επιδημία ιλαράς στην Ευρώπη, ήρθε να μας υπενθυμίσει και να επιβεβαιώσει ότι αν σταματήσουμε να εμβολιάζουμε τα παιδιά μας, οι ασθένειες του παρελθόντος θα επανέλθουν. Θα επανέλθουν αρχικά στα παιδιά των οποίων οι γονείς τους επιλέγουν να μην τα εμβολιάσουν. Και αυτά με τη σειρά τους, θα ευθύνονται για τη μετάδοση της νόσου σε ευαίσθητα άτομα που μπορεί να νοσήσουν βαριά, όπως στις εγκύους, με επιπλοκές στις ίδιες αλλά και στα έμβρυα που κυοφορούν, στα μικρότερα ανεμβολίαστα αδέλφια τους, στα νεογνά και βρέφη που δεν επιτρέπεται ακόμα να εμβολιαστούν, σε άρρωστα και ανοσοκατασταλμένα παιδιά, σε φίλους και νέους συγγενείς που παλεύουν με τον καρκίνο.
Στις μέρες μας δεν είναι αποδεκτό να χαθεί ούτε ένας άνθρωπος από νόσο για την οποία υπάρχει πρόληψη! Πόσο μάλλον ένα βρέφος, ένα παιδί!
Μαρία Πετσάλη MD, PhD
Παιδίατρος